Maak ruimte voor een succesvolle overname zonder dat
emoties de regie overnemen
De verkoop van een familiebedrijf is een ingrijpend proces. Niet alleen zakelijk, maar vooral ook persoonlijk. Emoties zoals twijfel, loyaliteit en angst voor verandering kunnen het overnameproces vertragen of zelfs blokkeren. Uit ervaring weet ik dat het belangrijk is om die emotionele lading niet te onderschatten.
In deze blog deel ik mijn inzichten en persoonlijke ervaringen rondom overnames van familiebedrijven.
Daarbij ga ik in op de volgende onderwerpen:
- Waarom is een overname van een familiebedrijf zo beladen?
- Wat zijn de gevolgen van emotionele weerstand?
- Hoe herken je emotionele blokkades?
- Betrek de familie: maak emoties bespreekbaar
- Zorg voor onafhankelijke adviseurs
- Praktische tips
Waarom is een overname van een familiebedrijf zo beladen?
Bij een familiebedrijf lopen belangen en familierelaties door elkaar heen. Een bedrijfsverkoop is een zakelijke transactie die goed geregeld moet worden en waar beide partijen een goede prijs voor willen betalen c.q. ontvangen. Maar wanneer je verkoopt aan je kinderen, wat weegt dan zwaarder: je eigen oudedagsvoorziening of een mooi startpunt voor je kroost? En als niet alle kinderen het bedrijf ingaan, levert dat weer andere punten van overweging op. Voor het kopende kind wil je misschien niet het onderste uit de kan, maar wat betekent dat voor de erfenis van je andere kinderen?
Ik heb gewerkt met een installatiebedrijf waarin zowel vader als zoon eigenaar waren. De vader wilde stoppen, de zoon wilde door, maar niet alleen. Uiteindelijk werd er een derde partij bij betrokken. Dat bracht nieuwe belangen en emoties met zich mee.
In zulke situaties ontstaan spanningen niet alleen door de zakelijke deal, maar ook door gevoelens van afscheid, loyaliteit en controleverlies. En dat geldt niet alleen voor de overdragende generatie. Ook kinderen, broers en zussen kunnen worstelen met hun rol of toekomst in het bedrijf of juist erbuiten.
Wat zijn de gevolgen van emotionele weerstand?
Als emoties niet besproken worden, kunnen ze uitgroeien tot blokkades. Ik zie wel eens dat beslissingen uitgesteld worden, of dat er conflicten ontstaan die niets met de deal zelf te maken hebben. Denk aan een zoon die zich ondergewaardeerd voelt, of een stille vennoot die de richting van het bedrijf niet ziet zitten.
Ik herinner me een situatie met twee broers. De ene broer was ziek, de ander nam de dagelijkse leiding van bedrijf helemaal voor zijn rekening. Alles kwam op zijn schouders neer. Toen het familiebedrijf later verkocht ging worden, was een 50/50 verdeling wel even een hobbel. De zieke broer had de laatste tijd immers vrijwel niets bijgedragen aan het bedrijf. Er was veel frustratie en onbegrip. Pas toen we het echt bespraken, kwam er ruimte voor een oplossing.
Hoe herken je emotionele blokkades?
Emoties laten zich vaak niet direct zien, maar zijn op de achtergrond altijd aanwezig bij overnames van familiebedrijven. Ondertussen weet ik dat alert moet zijn op signalen zoals:
- Uitstelgedrag
- Twijfel aan eerder gemaakte keuzes
- Spanningen tijdens gesprekken
- Weerstand tegen het inschakelen van externe partijen
Ik heb eens meegemaakt dat de verkoop van een bedrijf leek te stokken op een detail. Maar eigenlijk zat daar de angst onder van de oprichter om los te laten.
Betrek de familie: maak emoties bespreekbaar
Mijn ervaring is dat je alles op tafel moet leggen. Niet alleen de cijfers, maar ook de gevoelens. Juist bij overnames van familiebedrijven. Bij ons thuis ging het een keer terloops over wie van de kleinkinderen de auto van mijn moeder zou krijgen als ze zou stoppen met rijden. Een klein en persoonlijk voorbeeld, maar het riep veel emoties op. Dat zie je ook bij familiebedrijven: als je het niet bespreekt, krijg je gedoe.
Een goed gesprek met alle betrokkenen is belangrijk. Soms helpt het om de rollen en verwachtingen vast te leggen in een familiestatuut. Dat is niet per se alleen iets voor heel grote familiebedrijven zoals Van der Valk. Het geeft rust en duidelijkheid. Je weet dan wie welke rol heeft en wat de afspraken zijn. Je kunt daar altijd op terugvallen.
Zorg voor onafhankelijke adviseurs
Bij overnames binnen de familie is het verleidelijk om alles onderling te regelen: ‘Daar komen we samen wel uit’. Ik heb het in mijn beginjaren één keer geprobeerd, maar ik vond het niets. Iedere partij moet een eigen adviseur hebben die de belangen van die partij in het oog houdt. Zo voelt iedereen zich gehoord en voorkom je dat één persoon alles bepaalt.
Ook hoorde ik een keer: ‘Ach, dat regelt onze accountant wel.’ Maar die man was al dertig jaar de accountant van vader en pas de laatste vijf jaar zat de zoon bij in het bedrijf. Waar ligt dan de loyaliteit? Dan is het voor zo’n accountant wel heel moeilijk om neutraal te blijven. Onafhankelijk advies is onmisbaar, zeker als er conflicten dreigen.
Praktische tips
- Begin op tijd: Geef emoties en gesprekken de tijd om te rijpen.
- Erken gevoelens: Ze zijn logisch en mogen er zijn.
- Leg afspraken vast: In een familiestatuut of overdrachtsdocument.
- Wees transparant over belangen: Wie krijgt wat, en waarom?
- Zorg voor onafhankelijke begeleiding: Neutrale adviseurs bewaken het proces.
Loslaten in vertrouwen
De overname van een familiebedrijf vraagt meer dan zakelijk inzicht. Persoonlijk leiderschap, empathie en durf om gevoelige gesprekken aan te gaan zijn minstens zo belangrijk. Het gaat erom dat je ruimte maakt voor emoties, zodat ze de overname niet in de weg staan. Pas als alles is besproken kun je echt loslaten in vertrouwen. Een moeilijke, maar mooie stap.
Wil je meer weten over bedrijfsovernames? Lees dan ook mijn andere blogs, zoals:
- Je bedrijf verkopen, hoe gaat dat?
- Het proces van een succesvolle overname
- Hoe ervaring uit de praktijk MFS uniek maakt in overnamebegeleiding
Liever persoonlijk advies? Neem dan contact op.
